Plasebo Etkisi Nedir?

Psikolojik ve beden sağlığımız için kendimizi iyi hissetmeye yönelik pek çok şey yapabiliriz. İlaç içmek, sağlıklı besinler tüketmek bunların nesnel türleri olabilir. Aynı zamanda müzik dinlemek, sevdiğimiz bir çiçeği koklamak ya da bize olumlu duygular hissettiren bir resme bakmak… Bunlar ise bize manevi açıdan iyi gelebilecek şeylerdir. Yani elle tutulur bir durum yoktur fakat içsel olarak kendimizi iyi hissetmemize yardımcı olurlar. Şimdi bunlardan asıl bahsetmemizin sebebine geçebiliriz. Plasebo etkisi aslında ilaç yerine kullanılan bir yöntemdir. Kişilerin görünen semptomlarını azaltmak amacıyla onlara iyi geleceğine inandırılan bir alternatifin devreye sokulmasıdır. Doktor eğer hastanın ilaç kullanımını gerek görmüyorsa ya da ilacın etkisi yeterli olmadığında hastasının morali ve motivasyonu için ek olarak kullanılmaktadır. Bu yüzden pek çok doktor zaman zaman bu psikolojik alt yapısı olan yönteme başvurmuştur. Özetle ilaçların kullanımının ‘‘simgesel’’ bir anlamı vardır.

Plasebo’nun Psikolojik Etkisi

Plasebo etkisinin psikolojik olarak ifade ettirdiklerine bakacak olursak bu etkiler genelde kişilerin ilaçlara yükledikleri anlamla ilgili olduğunu görebiliriz. Diyelim ki ben şiddetli bir baş ağrısı çekiyorum ağrımın tıbbi olarak bir tanımı yapılamıyor çünkü fiziksel olarak herhangi bir durum söz konusu değil. Hatta aksine psikolojik bir problem var. Bunun sebebi örneğin, yaygın anksiyete bozukluğu…

Tedavinin ilk adımı olarak fizyolojik sıkıntıyı gidermek için Plasebo etkisine başvurmam benim kendimi iyi hissetmeme  yarayacaktır. Buna kişisel inançlarımız, hatta beynimizin gücü bile diyebiliriz. Vücudumuza tam olarak etkisi olmayan bir maddeyi düşünce gücümüz ile kendimize faydalı hale getiriyoruz. Tabii ki doktorların yardımı sayesinde. Örneğin Plasebo’nun etkisinin incelenmesinde özellikle ağrı üzerine çalışılmıştır. PET (pozitron emisyon tomografisi) beyin görüntüleme cihazları ile beyinde nasıl bir etkisi olduğu incelenmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda beynin pek çok bölgesinin aktive olduğu görülmüştür. Bu veriler elimize Plasebo’nun işe yaradığı sonucunu vermiştir. Bunun ne olduğu ve nasıl  etkisi olduğunu paylaştıktan sonra şimdi de psikiyatrik hastalıklar ve Plasebo’nun etkisini inceleyelim.

Depresif Bozuklukta Plasebo Etkisi

Major depresyon hastalarıyla yapılan çalışmada kişilere antidepresan alımı ve Plasebo tedavisi birlikte uygulanmıştır. Bu uygulamadan önce ve sonra hastalar PET cihazında incelenmiştir. Plasebo’ya cevap veren grubun beyninde seratonin artışı görülmüştür. Plasebo’nun hastalar üzerinde olumlayıcı etkisi bu çalışma sonucunda daha da gözle görülebilirdir.

Anksiyete ve Plasebo Etkisi

Anksiyetesi olan hastalarla yapılan bir çalışmada ise sağlıklı olan gönüllü grubu oluşturulmuştur. Bu gruba olumsuzluk hissi veren pek çok görsel sunulmuştur ve duygusal olarak nasıl algıladıkları ölçülmüştür. Bu grubun bir kısmına Plasebo tedavisi yapılmıştır ve kişilerin tedaviye dahil edilmeyen kişilere göre anksiyetelerinin azaldığı görülmüştür.

Sonuç olarak, etik açıdan çok fazla tartışma konusu olan ve sık sık gündeme gelen ‘‘Plasebo etkisi’’nin hem psikolojik yansımaları hem de fizyolojik belirtileri olarak bireyin iyi oluşuna etkisi yadsınamaz. Bir psikolojik danışman olarak kişisel fikrim ise ilaç kullanımı yetkim dışında olsa da yapılan araştırmalara dayanarak şunu söylemeliyim ki ruh sağlığı çalışanları olarak önceliğimizin hastalarımızın/danışanlarımızın iyilik hallerini gözetmek olduğu için Plasebo tedavisi kişinin faydasına olacağı yönünde aksi kanıtlar yok ise kullanılabilir ve fayda sağlayabilir.

KAYNAKÇA

Erdem, M., Akarsu, S., & Gülsün, M. (2013). Plasebo Etkinin Nörobiyolojisi. Psikiyatride         Güncel Yaklaşımlar, 5(3), 299-312.

ERDOĞAN, Ö. N. (2002). SAĞLIK HİZMETLERİNİN KONUSU:”       PLASEBO ETKİLER”.

GÖKA, E. Kavram› ve Plasebo Etkisi.

Göker, C., Yİlmaz, A., & Kumbasar, H. (2009). Plasebo Etkili Midir? Etik Midir?. Klinik          Psikofarmakoloji Bulteni, 19(2).