Pandemi ve Psikolojik Etkileri

Çin’de ortaya çıkan; bütün dünyayı etkisi altına alan Covid-19, hayatlarımızın bambaşka bir şekle gelmesine sebep olmuştur. Dünya’nın her yerinde sosyal, ekonomik, siyasal ve psikolojik etkileri ilk zamanlardan; bu yana hala etkisini sürdürmektedir. Virüs yayılma hızının ve ölümle sonuçlanma ihtimalinin yüksek olması; korunma amacıyla yapılan öneriler; sokağa çıkma yasakları gibi pek çok faktör günlük hayatımızı değiştirdiği gibi ruh halimizi de olumsuz etkileyebilmektedir. Bu yazıda psikolojik etkilerden ve bu etkileri azaltmak amacıyla yapılabileceklerden bahsedeceğiz.

Korona Virüsten Nasıl Etkileniyoruz?

Virüs, bireylerin fiziksel sağlığına etki ettiği gibi psikolojileri üzerinde de akut ve uzun süreli sorunlara yol açabilmektedir. Varoluşsal krizler, endişe, mutsuzluk, çaresizlik ve isteksizlik gibi. Pek çok olumsuz duygu bu süreçte sıklıkla görülebiliyor. Bu duygu durumlarının uzun süreli etki etmesi ise birtakım psikolojik rahatsızlıkları ortaya çıkarabilmektedir. Özellikle vaka sayılarının arttığı dönemlerde ortaya çıkan belirsizlik durumu korku; ve kaygıya sebep olarak, anksiyete gibi bozukluklara sebep olabilmektedir.

Sosyal yaşamdan uzaklaşma ve çevrimiçi eğitim/ iş süreci, haz verilen bazı aktivitelerden; uzak kalma, günlük aktivitelerde azalmalar olması, işsiz kalma gibi durumlar, umutsuzluk gibi durumlar depresyona sebep olabilmektedir. Virüsün yayılımını engellemek amacı ile sık sık ellerimizi ve bulunduğumuz yeri temizleme ihtiyacı duyuyor olduğumuz gerçekliğini de göz önünde bulundurursak, bu durumun kontrolünü sağlamakta zorlanmaya başlayarak “aşırı” titiz davranmaya başladığımızda ise Obsesif- Kompulsif Bozukluk konusunda bir risk oluşmaya başlamış demektir. Janoff- Bulmann ve Timko ise bu gibi hastalıkların travmatik negatif etkileri olabileceğini söylemişlerdir. Hastalığın ilk sürecinde ölen kişilerin defin ve yakılma işlemlerinde meydana gelen aksaklıklar, insanların medya aracılığı ile dehşetle bu bilgi ve görüntülere ulaşabilmesi gibi durumlar, bazı kişilerde travmatik etkilere yol açmıştır. Hong Kong’ da yapılan bir araştırmada ise kişilerin %16’sında travma sonrası belirtileri gözlemlenmiştir.

Etkilerin Farklılık Göstermesinin Sebebi Nedir?

Kişilerin sahip oldukları sosyal ve kültürel özelliklerinin, ekonomik koşullarının, eğitim seviyesinin, medeni durumun, cinsiyetin, yaşın ve psikolojik sağlamlık düzeyinin; bu farklılıkların meydana gelmesinde etkili olduğundan söz edebiliriz. Kişilerin pozitif kişiler ile temas kurma durumları, korona virüs atlatmaları, hastalık esnasındaki yaşantıları ve yakın kayıpları yaşamaları da risk altında olmalarına sebep olabilmektedir. Bu süreçten özellikle sağlık çalışanı olan bireyler oldukça olumsuz etkilenmişlerdir. Uzun süreli çalışma saatleri, virüs kapma riskinin yüksek olması; korunma şansının güçlüğü, fiziksel ve ruhsal yorgunluk, sosyal hayatlarından ve sevdiklerinden uzak kalma;  son olarak bir sağlık çalışanı olma sebebi ile dışlanma durumu sağlık çalışanlarının ruh sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir.

Neler Yapılabiliyor?

            Salgından; kadınlar, sağlık çalışanları, psikolojik tanılı ve tedavili bireylerin daha fazla etkilendikleri araştırmalarla kanıtlanmıştır. Risk grubunda yer alan bireylerin belirlenmesi ve bu kişilerin desteklenmesi önemlidir. Kişilerin de bu süreçte, olumsuz duygularının arttığını hissetmeleri durumunda profesyonel yardım hizmetlerine başvurmaları gerekmektedir. Buna ek olarak kaygı ve korku seviyesini azaltmak için bilgili olmak önemli. Fakat bilgi edineceğiniz kaynakların güvenilir olduğundan emin olmalısınız. Bilgi edinme ve haber takip etme ile harcadığınız süreye dikkat etmelisiniz.

Gün içinde vaktinizin çoğunu virüs ile ilgili araştırmalara ve haberlere ayırmanız endişe seviyenizi yükseltecektir. Bunun yerine zamanınızı etkili kullanmak; rutinlere devam edebilmek, koruyucu faktörler olarak ifade edilebiliyor. Gün içinde sevdiğiniz kişilerle haberleşmek, sosyal ilişkilerinize vakit ayırmak, kitap okumak, film/ dizi izlemek, egzersizler yapmak, müzikle ya da resimle ilgilenmek gibi; aktivitelerle ilgilenerek geçirdiğiniz vakitten keyif alabilir, pandemi ile ilgili düşüneceğiniz ve endişeleneceğiniz süreyi azaltmayı düşünebilirsiniz. Kendinizi kaygılı hissettiğiniz durumlarda da rahatlatıcı olabilecek derin düşünme ve nefes egzersizi gibi yöntemleri deneyebilirsiniz.

Bir yılı aşkın süredir hayatımızda olan ve ne zaman gideceği konusunda da bir kesinlik olmayan; bu durumun pek çoğumuzu ciddi boyutlarda etkilediği bilinmektedir. Stres, kaygı ve zorlanma, çabuk yorulma ve isteksizlik gibi durumların doğal bir reaksiyon olduğunu; bu durumların zamanla geçebileceğini unutmamalıyız. Fakat bu tepkilerin aşırılaşması; günlük hayatınızı olumsuz etkilemesi durumunda profesyonel bir destek almanız iyi olabilir.