Mantık Fikri Üzerine

Mantık , doğru ile yanlış arasında ayrım yapmamıza yardım eden bir düşünme sistemi olarak tanımlanır. Bugün bu tanımın neden yanlış olabileceği üzerinde konuşacağız. Mantığın temel önermelerinin insan için büyüleyici dediğimiz olayları nasıl önemsizleştirdiğini ve gerçekten büyüleyen öğelerin mantıksal bağlar arttıkça ne kadar kısıtlı bir alana çekildiğini göreceğiz.

Örüntüler

Örüntüler, tarihin ilk zamanlarından beri insan için mantığın temel unsurlarından biridir. Art arda gelen olayları ve harmonik örüntüleri ilişkilendiren insan, aradaki bu ilişkileri mantıklı ve doğru olanla nitelendirme içgüdüsü ile yaşamıştır. Böylelikle bir yıldızın kayması ve bir elmanın düşmesi gibi tüm bu harmonik olayları, doğanın mantıksal kanunlarının izleri olarak kabul edilmiştir. Kendimize sorduğumuz her soru, ilişkileri kavramamız ve cevap bulma isteğimizin temeli oluyor. Mantık, sorduğumuz soruların cevaplarından emin olmak adına kurduğumuz bir sistem olarak var oluyor. Belli yasalar çerçevesinde tanımladığımız bu mantıksal örüntüler bizim doğaya bakışımıza büyük bir zarar veriyor.

Çok mantıklı…

Hayatımızın her anında mantığı kovalarız. Mantıklı ilişkiler, mantıklı bir evlilik, mantıklı bir iş ve mantıklı bir yatırımdan söz ederiz. Gözümüze mantıklı gözüken tüm bu örüntüler zamanın oyunu ile alıştığımız mucizeler haline geliyor. Bir sabah uyandınız, camınıza bir kuşun pislediğini gördünüz. Bu olay sizin için gayet olasıdır. Ertesi sabah uyandınız ve aynı olayla aynı saatte karşılaştınız, kafanızın karıştığını tahmin edebiliyorum. Bu olay belli bir tekrar sayısını aştığında büyülenirsiniz. İnsan aklı mantıklı olaylardan büyülenme yetisini yitirmesi için tekrarların enderliği ile alakalıdır. Olasılık düştükçe daha çok hayret ettiğimizi sanırız.

Bu olay gerçekten öyle midir? Bir bozuk parayı attığınız da paranın yarı yarıya her iki seçenekle de sonuçlanabilecek bir oyun olduğunu biliriz. İşleri karıştırmaya başlayan tekrar sayısının artmasıdır. Parayı her attığımda yazı gelse ve size kaç atış sonra yazı gelmesi imkânsız olur diye sorsaydım ne cevap verirdiniz? Her seferinde ihtimaller aynıdır ancak yüz kere üst üste yazı gelmesine şaşıracağınıza eminim.

Fikri ikilem üzerine

Çok mantıklı gelen olaylar büyüleyiciliğini yitirir. Paranın bir kere yazı gelmesine kimse şaşırmaz gayet mantıklıdır. Mantığınızın size olmaz dediği olaylar, olduğunda şaşırırsınız. Sizin için büyüleyici bir olay olur. Evrenin öbür köşesinde bir yıldızın patladığını hayal edin. Siz bu gördüğünüz olaya şaşırırsınız hatta büyülenirsiniz. Bazen mantığınız binlerce yıl önce olduğu gibi tanrının alameti bile sayabilir. Ben size anlatsam bilim bize evrende olan görüp görmediğimiz olayları kendi kılıfımıza uydurmamız için bir fırsattır.

Yıldızla ilgili ne kadar çok şey öğrenirseniz o kadar az büyülenirsiniz. Şimdi düşünmenizi istiyorum ne kadar mantıklı gelirse gelsin bazı olaylar büyüleyici olamaz mı? Bu sorunun cevabı bilim kitaplarının son cümlelerinde gizlidir. Mantık, bize güzel bir yalan söyler. Bu öyle güzel bir yalandır ki hepimizin ilk yapacağı şeydir; inanmak. Mantıklı görünen her şey aslında mantıksızlıkların ürünüdür. Paranın yazı geldiğine şaşırmazdınız önceki atışlarımı görmemiş olsaydınız.

Diğer felsefe yazılarımız; www.insancaakademi.com/category/arastirma-inceleme/felsefe/

Benzer içerikler için İnstagram sayfamızı ziyaret etmeyi unutmayın!