İNSAN HAKLARI

İnsan hakları, en temel manada insanın var olduğu andan itibaren sahip olduğu haklardır. Sahip olmak için insan olmaktan başka şart gerektirmez. Kendisi vazgeçmek istese bile vazgeçemez. (Burada amaç insan elbette vazgeçmek istemeyeceği için zorla vazgeçirilmesini önlemektir.) İnsan haklarının kaynağı insandır. Var olan her insan eşittir. Irk, dil, din, cinsiyet gibi ayrımlara gidilmez.

Tüm insanlar eşit haklara sahiptirler. İnsan, insan olduğu için belli bir değere sahiptir. 3 temel insan hak vardır. Bunlar: hayat, hürriyet ve mülkiyet haklarıdır. Hayat hakkı, kişinin yaşamını devam ettirmesini ve kişilerin can güvenliğini korur. En temel hak sayılır çünkü varlığından söz edemediğimiz bir kimsenin hakkından söz edemeyiz. Hürriyet hakkı, kişinin hem fiziksel hem zihinsel anlamda özgürlüğü kapsar. Mülkiyet hakkı, mülkiyet özgürlüğünün somutlaştırılmış halidir. Kişilerin istediği mal ve mülkleri alması ve satmasını kapsar.

İnsan Hakları Evrenseldir

Tüm insanlar zamana ve mekana bağlı olmaksızın insan haklarına sahiptir. Kişilerin toplumsal aidiyeti, kültürel kimliği, sosyal kökeni, ırkı, dili, dini ne olursa olsun bütün insanların sahip olduğu haklardır. Bu haklarının varlığını reddetmek imkansızdır. İnsan hakları sonradan verilen ya da kazanmış olduğumuz haklar doğuştan edindiğimiz haklardır. Daha anne karnındayken bu haklara sahibiz. İnsan hakları herhangi bir şarta ya da kayda bağlanamaz. Hiçbir düşünceyle varlıkları inkar edilemez. Geçersiz kılınamaz. İstisnasız her durumda saygı gösterilmesi gerekir. Yalnızca tek bir gerekçeyle müdahalede bulunulabilir. Kişi, bir başka kişinin haklarını ihlal etmesi ya da insan haklarının varlık şartlarını ortadan kaldıracak şekilde kullanması halinde insan haklarını sınırlandırabilir.

İnsan Haklarının Sınırı

İnsan haklarının sınırı, bir başkasının haklarına tecavüzdür. Kişinin vazgeçemeyeceği veya bir başkasına devredemeyeceği haklardır. Örneğin ötenazi (sağlık durumu kötü bir kimsenin hayatını kendi ya da yakınları rızasıyla sonlandırmak) insan haklarının en temel hakkı olan hayat hakkına aykırıdır. İnsan haklarının öznesi gruplar veya topluluklar değil yalnızca bireylerdir. İnsanın hakları, özgürlüğün bir yansımasıdır denilebilir. Kişilerin hayatı hangi değer ve ideallere göre yaşayacaklarına, keyfi bir dış müdahale olmadan bireylerin kendilerinin karar verebilmeleri gerekmektedir.

KAYNAKÇA

Erdoğan,  Mustafa.  İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, 6 bs. Ankara: Hukuk, 2018.

Diğer psikoloji yazılarımız; www.insancaakademi.com/category/psikoloji/

Benzer içerikler için İnstagram sayfamızı ziyaret etmeyi unutmayın!