HARLOW’UN MAYMUN DENEYİ

Biz insanlar, her memeli canlıda gözlemleyebileceğimiz üzere, dünyaya bakıma muhtaç olarak geliriz. Ebeveynlerimizin bize gösterdiği alaka sayesinde temel ihtiyaçlarımızı sağlayarak hayatta kalırız. Fakat bu ilgi, sadece beslenme gibi ihtiyaçlarımızın sağlanmasının daha ötesindedir. Ebeveynler, içgüdüsel olarak yavrularını koruma ve ihtiyaçlarını karşılamaktan ziyade, yavruya sevgi ve şefkat duymuşlardır. Yavruların da aynı şekilde anneye duyduğu bir bağlılık söz konusudur. Fakat bu bağlılığın sebebi sadece ihtiyacın karşılanması mıdır? Yavrular annelerine sadece beslenmek için mi muhtaçtır? Dünyaya gelen yavrular aynı zamanda sevgi ve güvene de ihtiyaç duymuşlar mıdır? Tartışılan bu soruların cevapları farklılık göstermiştir. Kimisine göre yavruya gösterilen temas ve ilgi çocuğun gelişimini bozup olumsuz yönde etkilediğini düşünmüştür. Psikolog Harry Harlow ’a ve diğer araştırmacılara göre ise tam aksine yavru anne sevgisine ve güvenine muhtaçtı.

DENEYİN AMACI VE YAPILIŞI

Harlow kendi düşüncesini kanıtlamak için rhesus maymunlarıyla 1970’li yıllarda birçok deney yapmıştı. İlk deneyin amacı, yavruların anneyi sadece besin olarak değil, manevi açıdan da ihtiyaç duyduğunu kanıtlamaktı. Harlow bu deney için öncelikle yavruların daha yalnız büyütülmesini sağlayarak, annenin yapabileceği tüm olanakları sağlamıştı. Maymunların anneleri tarafından sağlanan ihtiyaçlar karşılansa da, gerçek anneleriyle büyüyen maymunlar arasında büyük bir fark oluşmuştu. Annesiz büyüyen maymunlar, daha içine kapanık ve daha asosyal hale gelmişlerdi.

Harlow, bu gözlemden çıkardıkları üzerine “Telden Anneler” deneyini yapmıştı. Bu maymunların bir tanesi telden ve tahtadan diğeri ise, bezle örtülmüş ve daha çok maymuna benzeyen bezden anneydi.

Öncelikle Harlow telden ve tahtadan yapılmış sert anneye beslenmek için besin alacağı bir düzenek sağlamıştı. Yani telden anne, yavrular için besin kaynağıydı. Aynı şey bez anne için geçerli değildi. Bez anne, besin için herhangi bir olanak sağlamıyordu. Fakat yavruların direkt bez anneye yönelmeleri ve sarılmaları, telden anneye de sadece beslenmeye ihtiyaç duyduğu zaman gitmesi dikkat çekti. Harlow, bu deneyle sadece beslenmeye değil, bununla birlikte anne sıcaklığına da ihtiyaç duyulduğunu ispatlamıştır.

KORKU VE GÜVEN

Anne ve yavru arasındaki güven duygusunun test etmek için yalancı anneler kullanılarak, bir deney daha yapılmıştır.

Harlow, deney için maymunları korkutan bir robot tasarlamıştır. Bu robot, çalıştığı zaman korkutucu sesler çıkarmakta ve hareket etmektedir. Rhesus maymunları, bu robottan korkup direkt bezden anneye sığınmış ve ona sarılmışlardır.

Harlow, sadece bu deneyle kalmamış, aynı şekilde maymunların savunmasız ve bilmedikleri bir ortamda ne yapacaklarını da öğrenmek istemiştir. Bezden annenin bulunduğu, yabancı odaya giren maymunlar, ilk önce annenin yanına gitmiş, yine ona sığınmışlardır. Zamanla yalancı annenin verdiği güven sayesinde ortamı keşfetmeye ve alışmaya başlamışlardır.

Tam tersi olarak bezden annenin bulunmadığı diğer odaya ilk kez giren maymunlar için, aynı şey geçerli olmamıştır. Maymunlar sadece korkmuş ve saldırgan bir hale gelmişlerdir. Yabancı ve savunmasız hissettikleri ortamda, maymunların korkmaması ve ortamı keşfedebilmeleri için anneye ihtiyaçları olduğu gözlemlenmiştir.

DENEYİN SONUÇLARI

Rhesus maymunları, bu deney sonucunda sosyal ve psikolojik açıdan oldukça değişmiş ve onlarcası bu deney yüzünden ölmüştür. Daha sonra serbest bırakılan bu maymunlar üreyememiş, doğan yavrularını da öldürmüşlerdir. Yavruları doğan ve yaşayan maymunlar ise, bakımsızlıktan ve sevgisizlikten dolayı ölmüşlerdir. Birçok canlıya zarar veren bu deneyi yapan Psikolog Harry Harlow’a deneyin etik olmadığına dair eleştiriler gelmiştir. Deney sonucunda anneye duyulan ihtiyaç, beslenmenin yanı sıra duyulan sıcaklık ve güvendir. Canlıların savunmasız anlarında anneden aldıkları güven, tehditlere karşı daha güvenli ve daha sosyal yaklaştıkları görülmüştür. Böylece anne sevgisinin gelişime zararlı olmadığı ispatlanmıştır. Hatta yavruların yaşamına devam edebilmesi açısından gerekli olduğu da ispatlanmıştır.

Diğer psikoloji yazılarımız; www.insancaakademi.com/category/psikoloji/

Benzer içerikler için İnstagram sayfamızı ziyaret etmeyi unutmayın!