Felsefe Öncesi Düşünce Sistemleri: Mitoloji Nedir?

Felsefe düşünce tarihi M.Ö VI. yy a dayanır. Felsefenin başlaması insanlık tarihinden yüzyıllar kadar sonra olması şu soruyu ortaya çıkarabilir mi? Peki felsefeden önce insanlar ne yapıyorlardı yani nasıl düşünce sistemleri vardı? Bu sorunun cevaplarından biri mitolojidir. Felsefe Öncesi Düşünce Sistemleri videolu anlatım için buraya tıklayın.

MİTOLOJİ KÖKENİ

Mitolojiyi etimolojik olarak incelediğimizde Yunanca mythos (μύθος) söylenen söz, öykü ve logos (λόγος) söz, konuşma anlamlarına denk gelir. Mitoloji, geçmişte söylenenlerin tekrar edilmesi demektir. Ama zamanla doğu dillerinde efsane batı dillerinde mit olarak adlandırılmıştır. Mitoloji, bir din veya kültürdeki insanın ve evrenin yaratılışını ve kültürdeki inanç ve geleneklerin nedenlerini açıklamaya yönelik söylencelerin tümünü tanımlamak için kullanılmaktadır.

MİT VE MİTOLOJİ

Mit sözcüğü gerçekte doğru olmayan bir hikâye için tercih edilir ve doğru olmayan söylence barındırır. Mitoloji kelime olarak Yunan ve Roma mitolojisinde olduğu gibi kültürlerin Antik hikayelerine karşılık kullanılmaktadır. Bazı efsaneler sözel bir halde iken zamanla yazılı hale de gelmiştirler. Çoğu efsanenin başlangıç noktası benzerlik gösterirken değişik coğrafya ve kültürlerden etkilenerek farklılığa gitmiştir. Mitoloji; birden farklı hikâye haline dönüşmüş ve ancak mitologların anlayabileceği kadar karmaşık hale gelmiştir. Birçok dinde mitolojinin yadsınamaz önemli ve öncelikli bir yeri bulunur.

Mit günlük kullanımının tersine, bir hikâyenin nesnel anlamda yanlış veya doğru olduğunu tanımlamaz; daha ziyade nesnel veya materyalist nosyonlardan yani kavramlardan ilgisiz bir şekilde doğru veya gerçek kavramının ruhsal, psikolojik ve sembolik yönlerine gönderme yapar. Toplumlarda din ve mitoloji arasında bir ilişki vardır ve genellikle bu ilişki bazı hatalara sebep verir.

Din ve mitoloji ilişkisindeki genel bir hata eski toplulukların inandığı din ve mitolojileri ile karıştırılmasıdır. Halbuki Din ve mitoloji arasındaki benzerlikler sebebi ile belirli bir nesne her iki disiplinde de etkili olabilir. Genel anlamda din ile mitoloji birbirinden tamamen farklı kavramlardır. Mitoloji salt nesnelerle ilgilenirken dinin açıklamaya çalıştığı alan daha farklıdır.

Bu farklılıklar, Liturjiden yani (özellikle Hristiyanlıkta halka açık dini ibadetlerin nasıl yapılacağını belirleyen formlar bütünüdür) eskatolojiye (son anlamına gelen teoloji terimi)  kadar geniş bir disiplin alanını kapsar. Dini kavramların mitolojik yönünün olabilir olması dini kavramının dini oluşunu arka plana itmez. Bu sebeple örneğin kelt mitolojisi ile kelt dini ile anlatılan şeyler farklıdır. En önemli mitolojilerden birisi de Türk mitolojisidir. Türk mitolojisinde Bozkurt önemli bir rol oynar.

Mitoloji hikayeleri okuyarak o toplumun düşünce sistemleri hakkında bilgi edinebilir ve nasıl bir kültürel yapıya sahip olduklarını anlayabiliriz.