ENİNE BOYUNA CAPGRAS SENDROMU

Duygusal varlıklar olarak zaman zaman kendimizin, kendimize bile yabancı olduğunu düşünürüz. Ya da sevdiklerimizin birden değiştiğini, yerine başka birisinin geldiğini veya eski benliklerinin bir anda yok olduğunu düşündüğümüz anlarımız olur. Çalkantılı dönemlerimizde “Eskiden böyle değildin. Bana karşı çok değiştin. Seni tanıyamaz oldum, sanki sen gitmişsin senin yerine, sana benzeyen kötü ikizin gelmiş gibi.” serzeniş cümlelerini çok sık duyarız veya bunları, samimi bulduğumuz yakınlarımıza söyleriz. Bu “yabancılaşma” meselesi Psikoloji ve Psikiyatri biliminde,  “Sanrı Yanlış Tanıma Bozukluğu” ya da bilinen adıyla “Capgras Sendromu” olarak tanımlanmaktadır.

Capgras Sendromu Nedir?

Capgras Sendromu, 1923 yılında “l’illusiondessosies” (Benzerler Yanılsaması) olarak ilk kez Jean Marie Joseph Capgras ve Reboul Lachouhk tarafından tanımlanmıştır. Bir başka çalışmacı olan Christodoulou (1977) ise Capgraslı bireylerin sevdiği insanlar, kendilerinin kötü ikizi ile yer değiştirdiğini ve bunların Capgraslı bireyler tarafından bambaşka insanlar olduğunu düşündüklerini çalışmalarında göstermiştir. Singer (1987) önderliğinde yapılan istatiksel çalışma kapsamında dünya çapında, 1987 yılına kadar 315 vaka olduğu tespit edilmiştir. Görülme sıklığı, erkeklere göre kadınlarda daha fazladır.

CapgrasSendromu’nun Kökenleri

Capgras Sendromuna birden fazla psikolojik rahatsızlıklar eşlik eder ve şizofreni, organik psikoz, Capgras’a eşlik eden rahatsızlıklardan birkaçıdır. Capgras Sendromu’nun kökenleri hakkında henüz birtakım fikir birliklerine rastlanılmasa da Psikodinamik sebepler ve beyin lezyonu olasılığına dair çeşitli atıflar mevcuttur. Psikodinamik yaklaşımın kurucu babası olan Freud’a göre, Capgras Sendromu, “Psikoseksüel Nevroz” olarak adlandırılan yani bastırılmış ensest arzusu bağlamında değerlendirilmiştir. Meseleyi, beynin organiği açısından ele aldığımızda ise sağ yarıkürede yer alan bir lezyon Capgraslı bireylerin, onların sevdiği kişileri, kötü ikizler, dolandırıcılar, hırsızlar kılığında görmesine yol açmaktadır. (Kean, 2014:251-258). Diğer psikodinamik nedenler arasında; psikotik regresyon, paranoya, ambivalans (ikirciklilik) gibi kavramlar da bulunmaktadır.

Edebiyat ve Sanat Dünyasında Capgrass Sendromu

Antik Romalı komedya yazarı olan Plautus’ın Amphitryon oyununda Capgras fenomenine rastlanılmaktadır. Uşak Sosia, Alemena’nın gönlünü çelebilmek için kılık değiştirir. Nitekim, Plautus “l’illusiondessosies” tanımını Sosia’nın isminden ilham almıştır. Bununla birlikte, Rus roman yazarı olan Fyodor Mihayloviç Dostyoveski’nin 1846 tarihli Öteki romanında da aynı şekilde Capgras fenomenine rastlamaktayız. Kitap hakkında çok fazla detaya  girmeden Capgras’ın örüntüsü şu şekildedir: Romanın baş kahramanı olan Petroviç Golyadkin, işyerinde kendisine çok benzeyen bir memurla karşılaşmaktadır ve olaylar bu örüntü üzerinden ilerlemektedir. Sinema dünyasında da karşımıza 1968 yılı İtalyan yapımı, drama filmi olan Ortak (Partner)’da üniversite öğrencisi olan Jacob’un kendisine çok benzeyen ikiziyle karşılaşması anlatılır. 2013 yılı, İngiliz yapımı Öteki (The Double) olan Dostyoveski’nin aynı romanından uyarlanan filmde Simon, sosyal hayattan kendini çekmiş, dışlanmış bir iş adamıdır. İş yerine, kendisine çok benzeyen ancak karakteristik bağlamda çok farklı olan James adında birinin gelmesiyle Simon’un küçük dünyası sekteye uğramaya başlar.

Sonuç olarak Capgras sendromlu bireyler ve onların sevdiği kişiler arasındaki olan samimi bağ, ciddi şekilde hırpalanmaktadır. Duygusal açıdan da Capgraslı bireylerin tüm durum ve dengesi sarsılmakta, onların sevdiği kişiler de, Capgraslı bireylerden uzaklaşmaktadır. Nitekim, sevdiğimiz bir insanın bize yabancı olması, bizi tanımaması pek de hoş olan bir durum olmasa gerek değil mi?

KAYNAKÇA:

^[1] Kırkpınar, İ. Capgras Sendromu: Bir Olgu Sunumu. Düşünen Adam Dergisi.

^[2] Kalenderoğlu, A., Virit, O., Savaş, A.H. (2008). AtipikAntipsikotiklerinPsikotik Bozukluklar Dışında Kullanımı. RCHP, (2), 3-4.

^[3]Kean, S. (2014). İnsan Beyninin Gizemi: Kolektif Kitap.

^[4]Çervatoğlu, P., Uygur, N. (1995). Capgras Sendromu. Düşünen Adam Dergisi,  8(3), 31-34.

^[5]Özten, E., Tufan, E.A, Yaluğ, İ., Cerit, C., Işık, S. (2006). Sanrısal Yanlış Tanıma: Capgras Sendromlu Bir Olgu Sunumu. Klinik Psikaytri, (9),45-48.

Diğer psikoloji yazılarımız; www.insancaakademi.com/category/psikoloji/

Benzer içerikler için İnstagram sayfamızı ziyaret etmeyi unutmayın!