Çoklu Kişilik Bozukluğu ve Eve’nin Hikayesi
Pek çoğumuzun çoklu kişilik bozukluğu olarak duyduğu yeni kullanılmaya başlayan adıyla dissosiyatif kimlik bozukluğu 1791 yılında Eberhardt Gmelin tarafından tanımlanmıştır. Bireyin iki veya daha fazla kimliğe sahip olduğu zihinsel hastalıktır. Çok nadir görünen bu zihinsel rahatsızlığın ‘gerçek bir hastalık’ mı yoksa ‘hastaların kurgusu’ mu olduğu konusunda hala tartışmalar olsa da DSM-V kitapçıklarında dissosiyatif kimlik bozukluğu bir hastalık olarak bulunmaktadır.
Çoklu Kişilik Bozukluğu Nasıl Ortaya Çıkar?
Çoklu kişilik bozukluğu olan vakalar incelendiğinde küçük yaşlarda cinsel tacize uğrayan, ağır travmalara sahip bireylerde görüldüğü ortaya çıkmıştır. Çoklu kişilik bozukluğuna sahip bireyler bu travmaları kaldıramadıkları durumlarda bir koruma mekanizması olarak bilinçsiz bir şekilde alt kişiliklere bölündükleri ve bu alt kişilikler vasıtasıyla yaşadıkları travmalardan farklı bir hayat farklı bir kişiliğe kaçtıkları düşünülmektedir.
Alt kimlikler alter, asıl kişinin bölünmeden önceki kimliğine ise ‘ev sahibi’ adı verilmektedir.
Farklı kişilikler kimi vakalarda birbirlerinden haberdarken kimi vakalarda bu bölünmenin farkında değillerdir. Kişiliklikler birbirinden tamamen bağımsız olabilmektedir. Örneğin bir alter 20 yaşında bir gitaristken diğeri 10 yaşında ailesinden ilgi bekleyen bir çocuk bir diğeri ise 40 yaşında bir lezbiyen olabilir. Fiziksel görünüşleri değişebilir, hatta bulgulara göre fiziksel rahatsızlıkları dahi farklı olabilir. Örneğin birinin gözlük takması gerekirken diğerinin gözleri tamamen sağlıklı olabilir.
Hastalığın fark edilmediği ya da tedavi edilemediği durumlarda kişinin sosyal hayatıyla beraber iş hayatını, arkadaşlık ilişkilerini vs. olumsuz etkilemesi kaçınılmazdır.
Kaç Alter Bulunabilir?
Alterlerin sayısı travmaya ve kişiye göre değişebilir fakat çok nadir de 100’e kadar çıkabildiği bilinmektedir. Travmanın şiddeti ile kişilik sayısı arasında pozitif yönlü korelasyon olduğu bilinmektedir. Genelde is 5-10 arası değişiklik gösterebilir.
Eve White Vakası
Eve White vakası en yaygın bilinen, kitaplara ve filmlere konu olmuş bir çoklu kişilik bozukluğu vakasıdır.
Asıl adı C. Sizemore olan hastamız diğer ÇKB hastalarından farklı olarak travmatik bir çocukluk geçirmese de bir iş kazası görmüş olmasının onu ciddi bir şekilde etkilediği bilinmektedir. Annesi bu olaydan sonra Sizemore’un davranışlarında değişiklik olduğunu fark etmeye başladığını dile getirmiştir.
Sizemore’un bölünmüş kişiliklerinden biri olan Eve Black’in Sizemore’un kızını boğmaya çalışmasıyla durum ilginçleşir. Çocuğu bu boğulmadan kurtaran ise diğer bir kişilik Eve White olmuştur.
Eve White bu trajik olaydan sonra terapiye başlamıştır. Bu olay dışında bazı şikayetlerinden bahseder: alışveriş nöbetlerine girdiğinden fakat alışveriş anını unuttuğundan ve evdeki poşetlerle bunu fark ettiğinden bahseder. Bu gibi yaşanan birkaç aşırılıktan dolayı eşiyle arası bozulmuştur. Bu şekilde devam eden seansların birinde hastanın ani bir nöbete girmesi ve nöbetin sonunda kendisinden tamamen farklı bir karaktere büründüğü, bu karakterin (Eve White içmediği halde) ilk olarak bir sigara yaktığı kayıtlara geçmiştir. Eve Black terapiste kendini tanıtır, Eve White’ı tanıdığını fakat onun kendisinden haberdar olmadığını belirtir hatta bunların yanında Black, White’tan nefret etmektedir. Onu mızmız ve korkak bulmaktadır.
Eve White çekingen, korkak, dışlanmış bir karakterdir ve diğer iki kişiliğin farkında değildir. Eve Black ise Eve White’ın aksine kararsız, sorumsuz, aşırı ve yüzeysel bir karakterdir. Eve White’ın farkındadır fakat sonradan ortaya çıkacak Jane karakterinin farkında değildir.
Doktor her iki kişilik üzerinde de testler uygular. Test sonuçları farklılık göstermektedir hatta White’ın IQ’su Black’ten biraz daha yüksek çıkmıştır. Bu testlerle beraber seanslar sırasında hipnoz yöntemiyle bir kişilikten diğer kişiliğe geçişi sağlayan doktorun bir süre sonra bunu yapmasına gerek kalmadan yalnızca diğer kişilikle konuşmak için izin istemesi yeterli olmaya başlamıştır.
Seansların ilerlediği dönemlerde Eve’in yine transa geçtiği bir andan sonra tamamen farklı bir kişi, Jane olarak uyanır. Jane her iki kişilikten de haberdardır ve onların yalnızca iyi yönlerini alan güçlü ve dengeli bir karakterdir. Terapinin sonunda hipnoz yöntemiyle diğer iki kişilik Jane’de birleşmiş ve onda entegre olmuşlardır.
Kaynakça
Görkem Derin, E. Ö. (2018). DİSSOSİYATİF BOZUKLUKLAR VE SINIRDA (BORDERLİNE) KİŞİLİK BOZUKLUĞUNDA. Bartın Üniversitesi .
Sezen Soner, S. A. (2017). DİSSOSİYATİF KİMLİK BOZUKLUĞU TEMELİNDE SOSYAL BİR SORUN:ENSEST VE SOSYAL HİZMET. TÜRKİYE SOSYAL HİZMET ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, 131-132.
Sıla Demirci