KENDİNDELİK TERAPİSİ OLARAK ACT
Bilişsel Davranışçı Terapisi’nin bir dalı olan ACT (Acceptanceand Commitment Therapy), Türkçeye ‘Kabul ve Kararlılık Terapisi’ şeklinde çevrilebilmektedir. Üçüncü dalga bilişsel davranışçı terapiler arasındagerek ampirik yönüyle gerek yaygın kullanımıyla en önde gelen terapidir. Bu terapinin öncülüğünü ise Amerikalı bir klinik psikolog olan Steven C. Hayes üstlenmiştir.
Peki ACT’nin Amacı Nedir?
Bugüne kadar okuduğumuz kişisel gelişim kitaplarında, izlediğimiz ya da katıldığımız motivasyon etkinliklerinde bize hep içimizdeki olumsuz duygulardan kurtulmamız gerektiği düşüncesi aşılandı. ACT ise bu algıyı yıkarak olumsuz duyguları da kabul etmemiz ve onlara yer vermemiz gerektiğini vurguluyor.
Ana temas etmeyi ilke haline getiren ACT, bilinçli bir şekilde ana odaklanmak anlamınagelen ‘kendindelik (mindfulness)’ kavramı etrafında şekillenir.
Davranışçı psikoloji geleneğine oldukça bağlı olan ACT’dekiele alınan esas kavramlardan birisi ‘işe yararlılık’tır. ACT’ye göre bir düşüncenin bize faydasının olup olmaması diğer bütün etkenlere kıyasla daha önemlidir.
Yine bugüne kadar bize aşılanan hislerimizi ve düşüncelerimizi kontrol edebileceğimiz algısı; ACT tarafından öğretilmeye çalışılan his ve düşüncelerimizi tam olarak kontrol edemesek bile davranışlarımızın kontrolünün bizim elimizde olduğu düşüncesiyle yer değiştirmiştir.
ACT’nin Altı Temel İlkesi
Kendindelik ve anda kalma ekseninde hareket eden ACT’nin dayandığı altı temel ilke vardır.
1)Ayrışma:Düşüncelere, üzerimizdeki etkilerini azaltacak yöntemlerle yaklaşmayı hedefler.
2)Yer Açma (Kabul Etme):Rahatsız edici duygu, düşünce, dürtü ve duyumlardan kurtulmaya çalışmak yerine bunlara içimizde barınabilecekleri kadar yer açmak anlamına gelir.
3)Ana Odaklanma (Mevcut Anla Temasa Geçmek): Bilinçli bir şekilde anda kalmak ve dikkati o an yapılan işe vermek anlamına gelir.
4)Gözlemleyen Benlik: İstemediğimiz duygu, düşünce, dürtü ve duyumlarla olan ilişkimizi değiştirmemize imkan sağlayabilecek olan benlik.
5)Değerler: Hayatta sizin için önemli ve dikkate değer olan şeyleri belirlemek, benimsemek anlamına gelir.
6)Değer Odaklı Eylemler: Belirlediğiniz değerler üzerinde harekete geçmeyi hedefler.
Peki ACT Ne Değildir?
Başka değerlerle karıştırılan ya da diğer değerlerin öğretilerine benzetilen ACT, aslında kişinin kendi benimseyeceği değerleri bulmasını sağlayan bir terapi şeklidir.
ACT, bir dini inanca hitap ya da hizmet etmez. Dini inançlarda olduğu gibi emir ve yasaklar içermez.
ACT, yoga pratiklerine sahip değildir. Sadece bilinçli bir şekilde anda kalmayı ve olumsuz düşüncelere de yer açarak onları kabul etmeyi sağlayan egzersizleri vardır.
ACT, diğer kişisel gelişim teknikleri gibi bir kişinin deneyimlerinden yola çıkmaz. Pekçok kişi tarafından denenerek bilimsellik kazanmış bir programla temellendirilir.
Kaynakça
Harris, R. (2021). Mutluluk Tuzağı. İstanbul: Litera Yayıncılık.
Diğer psikoloji yazılarımız; www.insancaakademi.com/category/psikoloji/
Benzer içerikler için İnstagram sayfamızı ziyaret etmeyi unutmayın!